AURA 9/2019 – Artykuł wstępny
Plan przeciwdziałania skutkom suszy
W naszym kraju w ostatniej dekadzie obserwuje się częstsze występowanie suszy. Scenariusze zmian klimatu wskazują na pogłębienie się tego problemu i coraz dłuższe okresy trwania suszy w ciągu roku. Zatem musimy już teraz przeciwdziałać jej skutkom.
Od ubiegłego roku Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie realizuje plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS). Opracowanie projektu pod nazwą „Stop suszy!” wynika z postanowień dyrektyw i wytycznych unijnych, a także przepisów prawa krajowego.
Rolą planu przeciwdziałania skutkom suszy jest wskazanie działań, które ograniczą negatywny wpływ tego zjawiska na ludzi, środowisko i gospodarkę. Jego cel polega na zapewnieniu odpowiedniej ilości wód, co najmniej dobrej jakości dla potrzeb społeczeństwa i wszystkich sektorów gospodarki narodowej. Plan zawiera analizę możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych, propozycję budowy lub przebudowy urządzeń wodnych, propozycję niezbędnych zmian w zakresie korzystania z zasobów wodnych oraz zmian naturalnej i sztucznej retencji, a także katalog działań służących przeciwdziałaniu skutkom suszy.
Minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej Marek Gróbarczyk ogłosił konsultacje społeczne, które potrwają od 15 sierpnia 2019 r. do 15 lutego 2020 r. W tym czasie w piętnastu największych polskich miastach można będzie zgłaszać uwagi do PPSS.
Projekt został udostępniony na stronie www.stopsuszy.pl i każdy może zgłosić swoje uwagi i wnioski, wypełniając formularz dostępny w wersji on-line.
– Zależy nam na każdym głosie. Dopiero po zebraniu wszystkich uwag projekt planu przeciwdziałania skutkom suszy będzie pierwszym, tak całościowym dokumentem dotyczącym suszy w Polsce i ważnym krokiem ku realnej adaptacji do zmian klimatycznych. Uczestnikom konsultacji przedstawimy dogłębną analizę zjawiska, propozycje usprawnienia jego monitoringu oraz zaproponujemy szeroki katalog działań zmierzających do minimalizowania skutków suszy. PPSS to dokument nie tylko na najbliższe lata. Wyznaczy on także perspektywę dla kolejnych takich opracowań w przyszłości – mówił podczas konferencji Przemysław Deca, prezes PGW Wody Polskie.
Warto zauważyć, że nasz kraj należy do najuboższych w zasoby wodne w Unii Europejskiej. W Polsce na jednego mieszkańca przypada ok. 1800 m3 wody na rok, a w okresie suszy wskaźnik ten spada poniżej 1000 m3 na rok. Biorąc pod uwagę ten wskaźnik, nasz kraj znajduje się w grupie państw, którym grozi deficyt wody. Średnia ilość wody przypadająca na jednego mieszkańca Europy jest 2,5 razy większa i wynosi ok. 4500 m3 na rok.
Jednym z powodów tego niekorzystnego stanu jest niski poziom retencji wód. Na terenie naszego kraju zatrzymujemy tylko ok. 6,5% tzw. rocznego odpływu rzecznego – w PPSS znalazło się więc aż 68 propozycji budowy i przebudowy urządzeń wodnych służących zwiększaniu retencji i wspierających przeciwdziałanie skutkom suszy.
PPSS opracowywany jest na okres 6 lat (2021-2027). Źródłem finansowania jest: II oś priorytetowa Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu (środki Funduszu Spójności).
Po konsultacjach społecznych PPSS zostanie poddany strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko, a w końcowym etapie w 2020 r. zostanie przyjęty w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej. Polska znajdzie się wtedy w gronie dziesięciu państw europejskich, które mają opracowane plany przeciwdziałania skutkom suszy – dokumenty takie opracowały już m.in.: Wielka Brytania, Francja, Hiszpania, Portugalia, Słowacja i Ukraina.
Tymczasem szacowane są straty w rolnictwie spowodowane tegoroczną suszą w naszym kraju. Suszą zostało dotkniętych ok. 175 tys. gospodarstw w niemal 1600 gminach (obszar ok. 2,5 mln ha). Susza rolnicza występuje z różnym natężeniem w całej Polsce, a największy deficyt wody zanotowano w województwie lubuskim i wielkopolskim. Według informacji Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach susza nie ustępuje i może powodować dalsze szkody.
Elżbieta Koniuszy
