AURA 4/2014 – Artykuł wstępny
Kraków chce być zieloną stolicą
Obchodzony w kwietniu Dzień Ziemi jest formalnym ukoronowaniem różnego rodzaju świąt, uroczystości, ceremonii odprawianych przez różne narodowości z okazji przesilenia się zimy i wiosny, i budzącej się do życia przyrody.
U nas witaliśmy wiosnę licznymi majówkami, świętem lasu, topieniem Marzanny. Ale oficjalną rangę temu świętu nadał w 1971 sekretarz generalny ONZ U Thant, popierając masowe protesty młodzieży akademickiej i działania polityków Stanów Zjednoczonych (pisze o tym na str. 17 pani Elżbieta Tyralska-Wojtycza).
Dzień Ziemi albo Światowy Dzień Ziemi jest zwieńczeniem wszystkich akcji, mających na celu ochronę środowiska: na wskazywanie zagrożeń, jakie wywołują przemysł i motoryzacja, na promowanie postaw ekologicznych i kształtowanie osobistej odpowiedzialności za stan przyrody.
Ruchy studenckie zapoczątkowane pod koniec lat 60. ubiegłego wieku umieściły na sztandarach nie tylko hasła wolności i równości, ale także wezwanie do ochrony środowiska. Rozwijający się przemysł emitował duże ilości szkodliwych substancji, zatruwających lasy i Wielkie Jeziora, a rosnąca lawinowo ilość samochodów zużywających 20 l/100 km benzyny, zanieczyszczała miasta.
Symbolicznym wyrazem buntu amerykańskich studentów przeciw rozpasanej motoryzacji była akcja, o której opowiadałem w latach 70. studentom AGH. Ich koledzy zakupili nowego cadillaca i pchali go przez całe miasto, a za granicami miasta wykopali dół i z pełnym ceremoniałem pogrzebali go. Już wówczas udział motoryzacji w zanieczyszczaniu powietrza przekraczał 60%. Do tej historii dodawałem kąśliwie, że jeżeli u nas studenci znajdą porzuconą syrenkę, to ją wyremontują, odmalują i pojadą nad Bałtyckie Morze na wakacje. Dla młodych czytelników dodam, że lata 70. to początki naszej masowej motoryzacji i pomysłowość naszych studentów mogła wywołać tylko podziw dla ich przedsiębiorczości.
Dzień Ziemi można obchodzić w różny sposób. Albo na miłej zabawie na świeżym powietrzu w otoczeniu drzew i krzewów, ale można również wykorzystać go do refleksji, co nam się udało zrobić i jakie plany powinniśmy sobie nakreślić.
Centralne obchody, odbędą się 27 kwietnia w parku Pola Mokotowskie w Warszawie. Będzie to koniec ogłoszonej przez ONZ dekady (2005–2014) edukacji ekologicznej na rzecz zrównoważonego rozwoju. Tym razem warszawski festiwal będzie przebiegał pod hasłem „Zmieniajmy nawyki, a nie klimat”. Chwała organizatorom ogólnopolskiego festiwalu, że z coraz większym rozmachem ogarniają młodzież i systematycznie podnoszą jej ekologiczną świadomość.
Ale przejdźmy na krakowskie podwórko. Pytamy pierwszego zastępcę prezydenta miasta pana Tadeusza Trzmiela, kiedy Kraków będzie zieloną stolicą.
Działania podejmowane w Krakowie przez samorząd i mieszkańców już zostały docenione. Kraków bowiem dołączył do grona metropolii wyróżnionych nagrodą Europejskiego Miasta Drzew „European City of the Trees” (ECOT). Wyróżnienie zostało przyznane w czerwcu 2013 roku podczas dorocznego posiedzenia w naszym mieście Europejskiej Rady ds. Drzew, połączonego z seminarium Międzynarodowego Towarzystwa Uprawy i Ochrony Drzew. Uzasadniając przyznanie Krakowowi tytułu miasta drzew, przedstawiciel Europejskiej Rady ds. Drzew, Jan Goevert zaznaczył, że Kraków to miasto, gdzie dobrze zadbaną zieleń można znaleźć w każdym zakątku.
Kraków ma uporządkowaną gospodarkę wodno-ściekową. Zaopatruje mieszkańców w czystą i smaczną wodę, a oczyszczane ścieki spuszczane do Wisły są czyściejsze niż woda w niej płynąca.
Dobrze gospodaruje odpadami komunalnymi, stale wzrasta stopień ich segregacji, prawidłowo eksploatuje składowiska i – co ważniejsze – buduje nowoczesną spalarnię, w rzeczywistości elektrociepłownię, która produkując energię elektryczną i energię cieplną, będzie opalana odpadami komunalnymi, które nie będą się już nadawały do dalszego zagospodarowania.
Systematycznie rozbudowujemy i unowocześniamy komunikację publiczną. Chcemy, aby krakowianie i odwiedzający miasto turyści korzystali z tramwajów i autobusów. Staramy się, aby było to ekologiczne i wygodne dla pasażerów. Już w kwietniu kursować będą na jednej linii pierwsze nowoczesne autobusy o napędzie elektrycznym. Nie będą emitować zanieczyszczeń i będą znacznie mniej hałaśliwe.
Największe trudności są z utrzymaniem czystości powietrza. Mimo rozwiniętego systemu centralnego ogrzewania, opartego na trzech elektrociepłowniach, nie wszystkie obiekty są podłączone do sieci, nadal opalane są węglem. Planujemy wyeliminowanie węgla jako paliwa w piecach domowych i obiektach publicznych, tam gdzie jest on jeszcze używany. Duży udział w zanieczyszczaniu powietrza mają również emisje przemysłowe. Ale podjęliśmy na tym polu zdecydowaną walkę i, mam nadzieję, że ją wygramy.
Do miana ekologicznego miasta niezbędna jeszcze jest odpowiednia świadomość ekologiczna jego mieszkańców i ich zaangażowanie w rozwiązywaniu jego problemów. Z tym nie jest jeszcze dobrze.
Przy rozwiązywaniu problemów ekologicznych często napotykamy na protesty mieszkańców. W 1996 roku (AURA nr 3) pisaliśmy o proteście wiedeńczyków w sprawie odbudowy zniszczonej przez pożar spalarni śmieci w środku miasta. Były oczywiście głosy za wyrzuceniem jej poza obręb miasta, ale przeważył głos rozsądku, do którego nawoływał znany artysta Friedensreich Hundertwasser: „My sami, my wszyscy, każdy wiedeńczyk z osobna, jesteśmy odpowiedzialni za nasze śmieci. Jeżeli byśmy zaprzestali wytwarzać odpady, nie musielibyśmy ich spalać. Bojkotujmy spalarnie odpadów wówczas, gdy przestaniemy być źródłem dostarczanych do nich odpadów”. Spalarnię odbudowano, nadano jej piękną architektoniczną formę i cieszy się dobrą oceną.
Dlatego szukamy rozwiązań, aby mieszkańcy czuli się gospodarzami i współdziałali w tworzeniu przyjaznych warunków dla całej społeczności i środowiska wokół nas.
W tym roku planujemy wiele imprez, które będą to miały na celu. Światowy Dzień Ziemi, Festiwal Recyklingu Odpadów, Tydzień Zrównoważonego Rozwoju, Dzień bez Samochodu i wiele jeszcze innych wydarzeń, integrujących społeczność pod kątem ochrony środowiska.
O tych akcjach, organizowanych już od wielu lat przez Wydział Kształtowania i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Krakowa, zarządzany przez panią Ewę Olszowką-Dej, piszemy na str. 19. Miejmy nadzieję, że będą się cieszyć dużym zainteresowaniem mieszkańców Krakowa.
Edward GARŚCIA
