AURA 1/2021 – Artykuł wstępny

Rok 2020 jednym z najcieplejszych w historii

Rok 2020 przeszedł do historii jako jeden z najcieplejszych. Najnowsze dane opublikowane przez Copernicus Climate Change Service (C3S), unijną jednostkę monitorujacą zmiany klimatu, pokazują, że średnie globalne temperatury odnotowane w 2020 r. były najwyższe w historii pomiarów. Był to jednocześnie szósty najgorętszy rok z rządu; w Europie średnia temperatura wzrosła aż o 1,6^oC – w stosunku do okresu odniesienia 1981–2010 oraz o 0,4°C – w porównaniu do 2019 r.

C3S razem z Copernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS) pokazują również, że mimo pandemii koronawirusa i związanych z tym ograniczeń w komunikacji i transporcie, stężenia CO₂ w atmosferze nadal rosły (w tempie
ok. 2,3 ppm/rok).

Już od pierwszych miesięcy ub.r. na świecie można było obserwować skutki wzrostu temperatur. W styczniu świat obiegły dramatyczne zdjęcia australijskich pożarów, które wzmagały długotrwałe upały i susze. Chociaż pożary buszu są tu cykliczne, to zeszłoroczne były jednymi z największych i najbardziej dotkliwych. Ogniem objęta była większość kontynentu. Susze i ogień trawiły także zachodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych. Jednych z największych pożarów doświadczyła m.in. Kalifornia.

Niepokojące zmiany obserwowano na Arktyce, która ociepla się ponad dwa razy szybciej niż reszta planety. W ub.r. w niektórych jej częściach oraz w północnej Syberii odnotowano jedne z największych rocznych odchyleń temperatury od średniej, przy czym w dużym regionie odnotowano odchylenia o 3°C, a w niektórych miejscach nawet powyżej 6°C przez cały rok. W ujęciu miesięcznym największe dodatnie anomalie temperaturowe w regionie wielokrotnie przekraczały 8°C. Ciepłej zimy i wiosny doświadczyła Zachodnia Syberia. Również wyjątkowo ciepło było w lecie i jesieni w Arktyce Syberyjskiej i na dużej części Oceanu Arktycznego.

Ogólnie rzecz biorąc, na półkuli północnej temperatury przez cały rok były wyższe niż średnie, z wyjątkiem regionu nad środkowym Atlantykiem Północnym. Dla kontrastu, w niektórych częściach półkuli południowej temperatury były niższe od średnich, zwłaszcza nad wschodnim równikowym Pacyfikiem, co jest związane z chłodniejszymi warunkami La Niña w drugiej połowie roku. Warto zauważyć, że rok 2020 jest równy rekordowemu 2016, mimo ochłodzenia La Niña, podczas gdy rok 2016 rozpoczął się od silnego ocieplenia El Niño.

Carlo Buontempo, dyrektor Copernicus Climate Change Service, komentuje: „Rok 2020 wyróżnia się wyjątkowym ciepłem w Arktyce i rekordową liczbą burz tropikalnych na północnym Atlantyku. Nic dziwnego, że ostatnia dekada była najcieplejsza w historii pomiarów i jest kolejnym przypomnieniem, jak pilna jest potrzeba ambitnych redukcji emisji, aby zapobiec niekorzystnym skutkom klimatycznym w przyszłości”.

Analiza danych satelitarnych pokazuje też, że stężenia dwutlenku węgla nadal rosły w 2020 r., osiągając globalne maksimum uśrednione wynoszące ok. 413,1 ppm.
Szacowana roczna średnia stopa wzrostu CO₂ w 2020 r. wyniosła 2,3 ± 0,4 ppm/rok. To mniej niż tempo wzrostu w 2019 r., które wyniosło 2,5 ± 0,2 ppm/rok, a także mniej niż wzrost o 2,9 ppm/rok w 2015 i 2016 r. Jednak w latach 2015 i 2016 doszło do silnego zdarzenia klimatycznego El Niño, co spowodowało większe tempo wzrostu w atmosferze ze względu na słabsze niż zwykle pochłanianie atmosferycznego CO₂  przez roślinność lądową i duże emisje CO₂ w wyniku pożarów w tamtych latach, szczególnie w Indonezji.

Dyrektor CAMS Vincent-Henri Peuch komentuje: „Chociaż stężenia dwutlenku węgla wzrosły nieco mniej w 2020 r. niż w 2019 r., nie jest to powód do samozadowolenia. Dopóki globalna emisja netto nie spadnie do zera, CO₂ będzie nadal gromadził się w atmosferze i powodował dalsze zmiany klimatyczne”.

C3S i CAMS są realizowane przez Europejskie Centrum Średnich Prognoz Pogodowych, na zlecenie Komisji Europejskiej, przy dofinansowaniu Unii Europejskiej.

Elżbieta Koniuszy