AURA 2/2021 – Artykuł wstępny
Działania KE na rzecz wdrażania gospodarki obiegu zamkniętego
27 stycznia br. Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) przygotowała sprawozdanie z planu działania UE w sprawie gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ), który został przyjęty w marcu ub.r. W dokumencie europosłowie podkreślili, że obecna gospodarka typu „weź, zużyj, wyrzuć” musi zostać przekształcona w gospodarkę o prawdziwie zamkniętym obiegu, opartą na zapobieganiu marnotrawstwu oraz ograniczeniu zużycia energii i zasobów.
Jeśli nadal będziemy eksploatować zasoby naturalne w obecnym tempie, to do 2050 r. będziemy potrzebować zasobów trzech planet Ziemi – wynika z analiz UE. Ponieważ zasoby są ograniczone, klimat się zmienia, potrzebujemy przejścia do neutralnej pod względem emisji CO2, zrównoważonej i wolnej od zanieczyszczeń gospodarki o całkowicie zamkniętym obiegu.
GOZ to model produkcji i konsumpcji, który obejmuje dzielenie się, pożyczanie (leasing), ponowne wykorzystanie, naprawę, odnawianie oraz recykling materiałów i produktów tak długo, jak to jest możliwe. W ten sposób wydłuża się cykl życia produktów i ogranicza ilość odpadów. Oznacza to odejście od dotychczasowego liniowego modelu ekonomicznego, który opiera się na dużych ilościach tanich, łatwo dostępnych materiałów i energii. Częścią tego modelu jest tzw. planowane postarzanie (projektowanie w taki sposób, aby produkty miały ograniczoną żywotność) po to, aby konsumenci dokonywali ponownych zakupów. PE wezwał do zaprzestania takich działań.
W sprawozdaniu europosłowie zaapelowali o ustanowienie celów UE do 2030 r.
w zakresie zużycia materiałów i śladu konsumpcyjnego, obejmujących cały cykl życia produktów wprowadzanych na unijny rynek. Poparli propozycję Komisji dotyczącą wyboru w planie działania UE siedmiu następujących sektorów jako kluczowych i niezbędnych do osiągnięcia GOZ: elektroniki i ICT; baterii, akumulatorów i pojazdów; opakowań; tworzyw sztucznych; wyrobów włókienniczych; budownictwa i budynków; żywności, wody i składników odżywczych.
Jednocześnie eurodeputowani zaakceptowali plany KE dotyczące rozszerzenia dyrektywy w sprawie ekoprojektowania. Ich zdaniem, nowe przepisy, przedstawione jeszcze w 2021 r., powinny określać horyzontalne zasady zrównoważonego rozwoju i normy dla poszczególnych produktów, tak aby działały dobrze, były trwałe, nadawały się do wielokrotnego użytku, można je było łatwo naprawić, nie były toksyczne, a także nadawały się do recyklingu.
Według holenderskiego europosła Jana Huitema (Renew Europe), przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym to gospodarcza szansa dla Europy, którą należy wykorzystać. Huitem oświadczył: „Europa nie jest kontynentem bogatym w zasoby, ale mamy umiejętności, wiedzę fachową i zdolność do wprowadzania innowacji i rozwoju technologii potrzebnych do zamykania obiegu i budowania społeczeństwa wolnego od odpadów. Stworzy to miejsca pracy i wzrost gospodarczy oraz przybliży nas do osiągnięcia naszych celów klimatycznych – korzystnych dla wszystkich”.
Zdaniem eurodeputowanych, konsumenci mają prawo do informacji o wpływie na środowisko produktów i usług, które kupują. Głosowanie nad raportem odbędzie się na jednej z najbliższych sesji plenarnych.
Elżbieta Koniuszy
