TWORZĄ MAKROREGION

Podział administracyjny kraju nigdy nie zadowalał wszystkich. Z największym uznaniem spotkał się ten, który podzielił Polskę na 32 województwa. Utworzone jednostki podnosiły rangę mniejszych miast, wyzwalały inicjatywę, angażowały w znacznie większym stopniu ludność do wspólnych działań. Późniejsza likwidacja tych województw i włączenie takich miast, jak Nowy Sącz, Przemyśl, Tarnów, Piła, Płock i Radom do innych jednostek, odebrano jak podcięcie skrzydeł ambitnym orłom szykującym się do wysokich lotów.

Ustanowienie 16 województw spotkało się także z krytycznymi uwagami, zwłaszcza ze strony ekologów, którzy uważali, że w niewielkim stopniu uwzględniono kryteria przyrodniczne. Na pytanie, czy taki podział administracyjny sprzyja przyrodzie, profesor Stefan Kozłowski, ówczesny minister ochrony środowiska, odpowiedział że nie (AURA 1/2005). Mówił, że stara struktura, sprzed 1995 roku, była bardziej zgodna z układem przyrodniczym. Województwa lepiej pasowały do głównych geokompleksów.

Były np. województwa krośnieńskie, przemyskie, nowosądeckie, bielskie, których władze doskonale rozumiały problematykę górską i efektem ich współpracy był bardzo dobry dokument ”Memoriał górski”, określający sposób gospodarowania na tych terenach. Ale przecież także nowe i duże województwa: podkarpackie, małopolskie i śląskie mogą współpracować, chociaż poruszany problem może dla nich nie być priorytetowy. Najważniejsza jest chęć współpracy, której nie ograniczają struktury organizacyjne państwa. Współpracować ze sobą mogą sąsiadujące gminy czy powiaty, należące do odrębnych województw, a także graniczące ze sobą województwa.

Dlatego warto odnotować zapoczątkowanie stałej współpracy między województwami małopolskim i śląskim, które, wykorzystując potencjał gospodarczy, naukowy i kulturalny, mogą stworzyć jeden z najsilniejszych makroregionów Europy.

Warto o tych zamierzeniach pisać również dlatego, że te województwa nigdy do takiej współpracy nie dążyły. Nie skłaniały do tego uwarunkowania historyczne, odrębność językowa, kulturowa i gospodarcza. Katowice i sąsiadujące z nimi miasta nie przystawały do królewskiego miasta Krakowa i jego bogatego ośrodka naukowego i kulturowego.

Ale Śląsk, o czym musimy pamiętać, był motorem rozwoju odrodzonej Polski. Bez jego węgla i stali nie byłoby Gdyni, Mościc, Centralnego Okręgu Przemysłowego i wielu innych zakładów przemysłowych. Śląsk oczywiście starał się o rozwój swojej bazy naukowej, czego dowodem było wybudowanie w latach 30. ubiegłego wieku w Krakowie „Domu Śląskiego”, pełniącego funkcję bursy dla studiującej tu młodzieży śląskiej. Po wojnie robotnicy śląscy również walnie przyczynili się do rozwoju kraju, produkując i dostarczając na jego potrzeby węgiel i stal, niszcząc przy okazji swoją piękną przyrodę.

Ustalanie zasad współpracy między Śląskiem a Małopolską trwało kilka miesięcy. W spotkaniach i dyskusjach uczestniczyli członkowie sejmików obu województw i marszałkowie. Na uroczystej sesji, przyjmującej strategię rozwoju do 2020 roku, która odbyła się na Wawelu, obecni byli minister rozwoju regionalnego Elżbieta Bieńkowska, minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak–Kamysz oraz były premier Jerzy Buzek. Wszyscy deklarowali pomoc dla tworzonego makroregionu.

Prace nad strategią trwały kilka lat i według przewodniczącego sejmiku województwa małopolskiego Kazimierza Barczyka ma ona być lokomotywą rozwoju obu województw. Integrując dwa bogate województwa, czyni z nich piąty makroregion Europy z ponad 8 milionami mieszkańców. Współpraca obejmuje rozwój nauki, badań, kultury, turystyki, infrastruktury i środowiska.

Jednym z kluczowych problemów, czekających na rozwiązanie, jest zapewnienie dobrej komunikacji kolejowej między stolicami obu województw. Spełnienie tego warunku będzie wskaźnikiem skuteczności podjętej współpracy. Pisałem w 2009 roku (”Kolej stacza się na dno”, AURA 11/2009), że 80-kilometrowy odcinek między Krakowem a Katowicami pociąg pośpieszny pokonuje w ciągu 2 godzin. Autobus, wyjeżdżający z tego samego miejsca, który musi przekroczyć 8 skrzyżowań ze światłami, aby dotrzeć do autostrady, jedzie do Katowic jedną godzinę. Normalnie pociąg powinien pokonać ten odcinek w ciągu 30 minut.

I nikt takim stanem się nie przejmuje. Prace modernizacyjne przebiegają wolno, a kolejarze zapowiadają, że zakończą je dopiero w 2016 roku, jeśli nie stracą dotacji z UE, którą mają rozliczyć do 2015 roku.

Takie oświadczenie kolejarzy (”Przerwany sen o szybkiej kolei w stronę Śląska”, „Dziennik Polski” z 20 maja br.) kompromituje władze kolejowe. Odcinki kolejowe o podobnej długości budowano w XIX wieku od podstaw dwa lata, używając łopat i taczek, a pociągi ciągnięte przez parowóz opalany drewnem jeździły szybciej niż dzisiaj.
Jestem przekonany, że władze obu województw nie będą tolerować takiego postępowania i spowodują szybkie zakończenie prac.

Wracając do wspólnych działań ,trzeba mieć nadzieję że makroregion stanie się zieloną krainą z czystym powietrzem i uporządkowaną gospodarką wodną, czego oczywiście wszyscy mieszkańcy oczekują.

Edward GARŚCIA