AURA 11/2015 – Artykuł wstępny

Zbliża się kolejny szczyt klimatyczny ONZ

 

Zapowiadany na grudzień 2015 roku szczyt klimatyczny w Paryżu ma być przełomem w dotychczasowej polityce związanej z ochroną klimatu. Ma wytyczyć działania dla wszystkich krajów świata. Przede wszystkim ma zastąpić tak zwany Protokół z Kioto i wyznaczyć ograniczenia wzrostu temperatury środowiska. Zdaniem naukowców dalszy wzrost temperatury może być niebezpieczny dla ludzkości.
Przypomnijmy, że w grudniu 2014 roku pisaliśmy, iż międzynarodowy zespół do spraw zmian klimatu ( IPCC ) ogłosił w Kopenhadze nowy raport, w którym podkreślono z całą stanowczością, że przyczyną zmian klimatycznych jest działalność człowieka. Od początku uprzemysłowienia świata temperatura na Ziemi zwiększyła się o około 0,8 stopnia Celsjusza, podniósł się poziom mórz i oceanów, wzrosła ich średnia temperatura, i obserwuje się gwałtowne zmiany pogody, niespotykane do tej pory huragany, powodzenie i susze. Obecny na prezentacji raportu sekretarz generalny ONZ Ban Ki-moon apelował do przywódców państw o podjęcie skuteczniejszych działań, gdyż, jak się wyraził, „czas nie jest po naszej stronie”.
A wszystko zaczęło się od skonstruowania w 1797 roku w Anglii maszyny parowej, opartej na węglu. Jej tłoki były poruszane parą wytwarzaną w kotłach opalanych węglem. Potem nastąpił wiek elektryczności i dynamiczny rozwój przemysłu, budownictwa i transportu. Zaczęto oczywiście spalać coraz większe ilości węgla, ropy i gazu ziemnego. Od połowy XIX wieku świat, spalając masowo paliwa emituje ogromne ilości dwutlenku węgla, zagęszczając jego zawartość w atmosferze. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, stężenie CO2 w powietrzu wynosiło 320 ppm, a obecnie przekracza 400 ppm.
Groźba niebezpiecznych zmian klimatycznych i ich skutków była powodem uchwalenia w czerwcu 1992 roku podczas konferencji ONZ „Środowisko i rozwój” w Rio de Janeiro ramowej konwencji w sprawie zmian klimatu. Konwencję tę Polska razem z ponad 150 krajami podpisała w 1994 roku i tym samym wyraziła wolę uczestniczenia w działaniach związanych z ratowaniem klimatu na kuli ziemskiej.
Realizacja postanowień konwencji nie sprawiała Polsce trudności, gdyż kraj nasz przekształcał się z państwa charakteryzującego się planowaniem centralnym i gospodarką socjalistyczną w gospodarkę rynkową. W wyniku modernizacji przemysłu potrafiliśmy w ciągu kilku lat obniżyć emisję dwutlenku węgla o ok. 30%. W dalszych latach redukowanie emisji CO2 przychodziło coraz trudniej i nasze zachowanie podczas szczytu klimatycznego ONZ w Poznaniu zostało określone przez organizacje ekologiczne mianem „hamulcowego”.
Podkreślaliśmy bowiem nadmierne wysiłki w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej w porównaniu z USA i Chinami. Obecnie okazało się, że kraje te intensywnie włączyły się do światowej polityki związanej z ochroną klimatu. Wskazuje na to między innymi raport Międzynarodowej Agencji Energetyki (MAE), która obradowała w tym roku w Londynie. Chiny w ciągu ostatnich 10 lat zwiększyły udział energetyki odnawialnej w swoim mixie energetycznym do 25%. Wydały na to 80 mld dolarów, Unia Europejska 46 mld, a Stany 34 mld dolarów. MAE podkreśliła, że niedopuszczenie wzrostu temperatury środowiska o 2 stopnie wymaga podnoszenia efektywności procesów energetycznych, wyłączenia przestarzałych elektrowni i zwiększonego wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. USA dążą do zmniejszenia do 2025 roku w stosunku do 2005 emisji gazów cieplarnianych o 26-28%, a Indie deklarują zredukowanie emisji CO2 w ciągu 15 lat o około 30% i zwiększenie udziału OZE do 40%. Prezydent Brazylii Dilma Rousseff, przemawiając w Zgromadzenia Ogólnym ONZ oświadczyła, że jej kraj zobowiązał się do ograniczenia gazów cieplarnianych do 2025 o 30% w stosunku do roku 2005 i dodała, że Brazylia ma ambicje zredukowania emisji CO2 do roku 2030 o 43%.
My nadal nie śpieszymy się z rozwojem OZE, czego dowodem były opóźnienia w pracach resortu gospodarki i Sejmu, dotyczących tej dziedziny.
Warto przypomnieć, że o konieczności wykorzystania energii słonecznej pisaliśmy w AURZE wiele razy. Przytaczam fragment artykułu Rajmunda Sosińskiego ze stycznia 1975 roku, czyli sprzed 40 lat:
„Energia słoneczna jest jedną z najbardziej pociągających, a jednoczenie najbardziej zwodniczych energii, jakimi obdarzyła nas Natura. Jej obfitość i jej niewyczerpalność mogą budzić nadzieję na pełne zaspokojenie potrzeb energetycznych świata po wsze czasy. Wystarczy powiedzieć, że energia promieniowania słonecznego jest 14 tysięcy razy większa niż obecne potrzeby energetyczne całego świata. (…) Korzystanie z energii słonecznej w niczym nie zagraża środowisku naturalnemu i nie narusza równowagi cieplnej, w jakiej od milionów lat znajduje się Ziemia. (…) Dotychczasowa gospodarka energetyczna, oparta w przytłaczającym stopniu na spalaniu, równowagę tę nieustannie zakłóca i stopniowo – choć powoli – prowadzi do nieodwracalnych zmian. Jest to wielkie zagrożenie i to w skali globalnej, które zmusi w końcu ludzkość do zaprzestania tych praktyk, obciążających atmosferę ciągłym wzrostem zawartości dwutlenku węgla.”
15 października podczas spotkania prezydentów Polski, Czech, Słowacji i Węgier, tzw. Grupy Wyszehradzkiej, w Balatonfűred na Węgrzech, również omawiano problemy ochrony klimatu. Podkreślono jednak, że oprócz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych należy starać się również o ochronę wód i gleb. Zgodzono się, że każdy kraj będzie realizował własny program, wynikający z tradycji i przyjętych rozwiązań energetycznych oraz nowych opracowań technologicznych. Polska już wcześniej, bo podczas spotkania ministrów w Brukseli postulowała odstąpienie od dekarbonizacji na rzecz neutralności węglowej. Mamy bowiem poważny problem z utrzymaniem górnictwa węglowego, naszej bazy opałowej dla elektrowni węglowych.
Z uwagi na zatrudnienie dużej liczby górników, chcielibyśmy zachować dotychczasowy stan mimo odchodzenia od węgla przez prawie wszystkie kraje. Za neutralizacją węglową kryją się jednak działania związane z wdrożeniem nisko emisyjnych technologii wykorzystania węgla, co nie jest proste. Najtańszym rozwiązaniem byłoby zwiększanie lesistości naszego kraju.
Na koniec przytaczam spojrzenie na politykę klimatyczną Greenpeace’u. Według oceny tej organizacji w 2050 roku świat będzie zasilany w energię tylko ze źródeł odnawialnych, oszczędności na paliwach kopalnych mają wynosić 1,07 bln dolarów rocznie. W ciągu najbliższych 15 lat udział OZE w produkcji energii elektrycznej wzrośnie z 21 do 64%. Przemysł fotowoltaiczny ma zatrudniać w skali globalnej do 2030 roku około 9,7 mln osób. Czyli 10 razy więcej niż sektor energii węglowej. W 2030 roku globalna emisja CO2 powinna spaść z 30 mld ton rocznie do 20 mld ton i do 4 mld ton w 2050 roku.

Edward Garścia