AURA 2/2019 – Artykuł wstępny
Miasta przygotowują się na zmiany klimatu
Duże miasta, ze względu na największą koncentrację zabudowy, infrastruktury i ludności, są szczególnie narażone na zmiany klimatyczne – ekstremalne upały, wichury, gwałtowne opady deszczu, powodzie i podtopienia.
Wysoki wzrost temperatury powietrza na obszarach silnie zurbanizowanych obniży jakość życia i wpłynie negatywnie na zdrowie mieszkańców. W polskich miastach mieszka obecnie ponad 23 mln ludzi, co stanowi ponad 60% populacji kraju. Jak widać, skala problemu jest ogromna.
W Warszawie, 9 stycznia br., podczas konferencji z udziałem prezydenta RP Andrzeja Dudy, ministra środowiska Henryka Kowalczyka, doradcy prezydenta RP ds. ochrony środowiska Pawła Sałka, podsekretarza stanu w MŚ Sławomira Mazurka, ekspertów zaangażowanych w realizację dwuletniego projektu „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców” i przedstawicieli miast – partnerów, podsumowano przeprowadzone prace.
Głównym celem projektu było określenie wrażliwości i podatności na zmiany klimatyczne każdego z 44 miast, zaplanowanie działań adaptacyjnych, podniesienie świadomości mieszkańców. Efektem dwuletnich prac są także przygotowane miejskie plany adaptacji (MPA) dla wszystkich miast, w tym opracowanie dla każdej miejscowości strategicznych ocen oddziaływania na środowisko.
– Czterdzieści cztery polskie miasta mają opracowane plany adaptacji do zmian klimatu – poinformował minister środowiska Henryk Kowalczyk. – Ich wdrożenie poprawi bezpieczeństwo, jakość i komfort życia mieszkańców. Po raz pierwszy w Polsce w jednolity sposób zidentyfikowano zagrożenia dla miast związane ze zmianami klimatu. Wyodrębnione zostały też sektory i obszary najbardziej podatne na zmiany.
Minister Kowalczyk dodał, że miejskie plany adaptacji to największy tego typu projekt w Unii Europejskiej. Został zrealizowany w dużych miastach:
w 37 liczących powyżej 100 tys. mieszkańców; w trzech – poniżej 90 tys. mieszkańców; w czterech miastach konurbacji górnośląskiej i aglomeracji trójmiasta poniżej 90 tys. mieszkańców związanych funkcjonalnie z miastami o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.
Podczas konferencji Sławomir Mazurek poinformował, że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dysponuje środkami na działania adaptacyjne, m.in. w budżecie ma 700 mln zł na inwestycje służące zagospodarowaniu wody. Planowane są ponadto dodatkowe środki na adaptację, które będzie można pozyskać w nowej perspektywie finansowej UE po 2020 roku.
– Adaptacja do zmian klimatu w miastach wymaga nie tylko działań realizowanych przez samorządy, lecz także zaangażowania mieszkańców – podkreśliła Wanda Jarosz z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. – Świadomość zmian klimatu, zagrożeń i ich skutków społecznych, środowiskowych, gospodarczych, zdrowotnych, a także wiedza o możliwościach i skuteczności działań ograniczających zmiany klimatu to podstawa do włączenia społeczności lokalnych w działania adaptacyjne.
Według przedstawicieli Ministerstwa Środowiska wdrożenie miejskich planów adaptacji, w tym modernizacja systemów ochrony przeciwpowodziowej, efektywne gospodarowanie zasobami wodnymi, informowanie i ostrzeganie przed zagrożeniami sprawią, że mieszkańcy poczują się bezpieczniej. Dzięki planom zagospodarowania przestrzeni miejskiej zmieni się infrastruktura miast i terenów zielonych, obniży ryzyko termiczne, poprawią warunki mieszkaniowe i inwestycyjne. To wszystko podniesie komfort życia w mieście i ograniczy skutki zmian klimatycznych.
W Polsce do 2050 roku możemy spodziewać się m.in. większej liczby dni w roku z temperaturą maksymalną powyżej 25oC, w tym fal upałów; intensywniejszych i częstszych opadów, silniejszych wiatrów, częściej pojawiających się huraganów, dłuższych i silniejszych susz. Czy zdążymy się do tego przygotować?
Elżbieta Koniuszy
